Infographics - Nukta Habari

Fahamu faida za ulaji wa brokoli

Ni pamoja na kuzuia ugonjwa wa moyo na kuimarisha afya ya mifupa kulingana na uwepo wa nyuzi nyuzi na vitamini.
Kusaidia mmeng’enyo wa chakula na matatizo ya kiungulia.

Dar es Salaam. Kuna aina za nyingi za mbogamboga na kila moja ina faida zake katika mwili wa binadamu ikiwemo kuimarisha kinga mwilini.

Pamoja na wingi wa mboga hizo, kila moja ina faida zake mahususi ambazo unaweza usizipate katika aina nyingine za mboga au ukazipata kwa uchache.

Katikati ya aina hizo za mboga ipo brokoli, mboga maarufu inayosifika kwa faida nyingi za kiafya ikiwemo wingi wa kirutubisho adimu cha vitamini K ambacho hakipatikani kwenye mboga nyingi.

“Ni miongoni mwa mmea wenye vitamini C nyingi, vitamini K ambayo ni ‘very rare’ (adimu sana) kuipata. Vitamini K inapatikana kwenye vyakula vichache, ina madini ya chuma, vitamini D, A.

…Lakini pia ina madini mengi ina kalsium, magnesium, potassium,” amesema Irine Kweka, Afisa Lishe kutoka Hospitali ya Kondoa jijini Dodoma.

Hata hivyo, Kweka ameongeza kuwa sifa kubwa ya brokoili uwepo wa antioxidanti nzuri kulingana na uwepo wa vitamini.

Kwanini ule brokoli?

*Brokoli husaidia kupunguza viwango vya lehemu (cholesterol) mbaya (LDL) na kuongeza lehemu nzuri (HDL).Picha/Nutrition and Health Innovation Research Institute.*

Ikiwa bado unajiuliza sababu za kuongeza brokoli katika mlo wako wa kila siku Kweka aliyekuwa akizungumza na Nukta Habari amebainisha kuwa moja aya faida ya kutumia mboga hiyo katika mlo ni kusaidia mmeng’enyo wa chakula kulingana na wingi wa nyuzinyuzi.

Nyuzi nyuzi hizo pia husaidia tatizo la choo kigumu, kudhibiti kiwango cha asidi kwenye tumbo, kukabiliana na kiungulia au vidonda vya tumbo,pamoja na kuongeza idadi ya bakteria wazuri tumboni, ambao ni muhimu kwa usagaji bora wa chakula.

Bakteria hawa husaidia kuvunjavunja chakula kwa ufanisi na pia huchangia katika afya bora ya kinga ya mwili.

Kuzuia magonjwa ya moyo

Ulaji wa Brokoli husaidia kupunguza viwango vya lehemu (cholesterol) mbaya (LDL) na kuongeza lehemu nzuri (HDL), hali inayosaidia kupunguza hatari ya kupata magonjwa ya moyo.

Kwa mujibu wa tovuti ya masuala ya afya, Medical News Today brokoli ina nyuzi nyuzi, antioksidanti, na kemikali za kibaolojia zinazopunguza kiwango cha ehemu na kudumisha utendaji mzuri wa moyo.

Juisi ya brokoli inaweza kusaidia kudhibiti ugonjwa wa kisukari na hata kuuzuia kabisa. Picha/ Daily Express.

Uwepo wa nyuzi nyuzi hizo kwa wingi, husaidia kuzuia kuziba kwa mishipa ya damu kwa kupunguza kiasi cha mafuta mabaya mwilini hali inayoweza kupunguza uwezekano wa kupata shinikizo la damu, kiharusi, na mshtuko wa moyo.

Kuimarisha afya ya mifupa

Tovuti ya Naturmed Scientific inaeleza kuwa mifupa yenye nguvu inahitaji virutubisho muhimu kama vile kalsiamu, fosforasi, na vitamini K, vyote ambavyo hupatikana kwa wingi katika brokoli.

Vitamini K inasaidia katika mgandisho wa damu na pia huchangia uimarishaji wa madini kwenye mifupa, jambo ambalo linapunguza uwezekano wa mifupa kuwa dhaifu au kuvunjika kwa urahisi.

Mifupa yenye nguvu inahitaji virutubisho muhimu kama vile kalsiamu, fosforasi, na vitamini K ambavyo pia hupatikana kwenye brokoli. Picha/ La Muscle.

Pia, brokoli ina kiasi kikubwa cha madini ya magnesiamu na zinki, hali inayowafanya walaji wa brokoli kupunguza msongamano wa mifupa (osteoporosis), unaochangia mifupa kuwa dhaifu na rahisi kuvunjika.

Kinga dhidi ya saratani

Taasisi ya kansa ya nchini Marekani (National Cancer Institute) inabainisha kuwa brokoli ina kemikali zinazozuia ukuaji wa seli zenye uwezo wa kusababisha saratani.

Tafiti mbalimbali zimeonesha kuwa ulaji wa mara kwa mara wa mboga za jamii ya ‘cruciferous’, ikiwemo brokoli, unaweza kupunguza hatari ya saratani ya matiti, saratani ya tezi dume, na saratani ya utumbo mpana.

Mboga hizi ni za kipekee kwa namna nyingi kimuundo wa kemikali, ikiwa ni pamoja na kiwango chao cha juu cha misombo yenye salfa inayoitwa glukosinolati, ambayo huwapa harufu yao ya kipekee. Picha/ Everyday Health.

Mbali na kinga dhidi ya saratani, brokoli pia inasaidia wagonjw wa saratani kupunguza madhara yanayotokana na matibabu kama mionzi na dawa za kemikali.

Kuimarisha afya ya ngozi

Ngozi yenye afya inahitaji lishe bora, na brokoli ni moja ya vyakula vinavyotoa virutubisho muhimu kwa ngozi.

Vitamini C inayopatikana kwa wingi kwenye brokoli inasaidia mwili kutengeneza collagen, ambayo ni protini muhimu kwa uimara na mng’ao wa ngozi.

Brokoli ina nguvu za ustawi wa mwili kwa kiwango cha nyuzi joto 360º, ikisaidia afya ya moyo, ngozi, na nywele. Picha/ Wild Element.

Brokoli pia ina vioksidishaji vinavyosaidia kupunguza athari za miale ya jua ambayo inaweza kusababisha uharibifu wa ngozi huku vitamini A na E, vilivyopo katika mboga hiyo ambavyo vikiifanya ngozi kuwa naunyevu wa kutosha.

Kudhibiti sukari ya damu

Kwa watu wenye ugonjwa wa kisukari, brokoli ni moja ya vyakula vinavyopaswa kujumuishwa katika lishe. Ina misombo inayosaidia kudhibiti viwango vya sukari kwenye damu kwa kupunguza upinzani wa insulini.

Uwepo wa sulforaphane inayopatikana kwenye brokoli inaweza kusaidia kupunguza viwango vya sukari kwa wagonjwa wa kisukari aina ya pili.

Nyuzinyuzi zilizopo kwenye brokoli husaidia kuzuia kuongezeka kwa ghafla kwa kiwango cha sukari baada ya kula. Picha/Times of India.

Sulforaphane husaidia kongosho kutoa insulini kwa ufanisi zaidi na hivyo kudhibiti sukari mwilini.

Mbali na hayo, nyuzinyuzi zilizopo kwenye brokoli husaidia kupunguza kasi ya mmeng’enyo wa wanga, na hivyo kuzuia kuongezeka kwa ghafla kwa kiwango cha sukari baada ya kula.

Hii ni muhimu kwa watu wanaotaka kudhibiti uzito na kuepuka hatari ya kupata kisukari.

Kusaidia kuzuia mchakato wa kuzeeka

Mchakato wa kuzeeka kwa kiasi kikubwa unahusishwa na mkazo wa oksidativi na kupungua kwa kazi ya kimetaboliki wakati wa maisha ya binadamu.

Ingawa kuzeeka ni mchakato wa asili usioepukika, ubora wa lishe unadhaniwa kuwa na mchango mkubwa katika kuamua jinsi jeni zinavyotumika na maendeleo ya magonjwa yanayohusiana na umri

Matumizi ya mboga hii kwa wingi husaidia kupunguza kasi ya uzee. Picha/Nature4Nature.

Ili kuhifadhi virutubisho vyake, ni vyema kupika brokoli kwa muda mfupi kwa kutumia njia kama kuipika kwa mvuke au kuitumia katika saladi. Kwa kuongeza brokoli katika lishe yako ya kila siku, unaweza kufurahia afya bora na kuzuia magonjwa mbalimbali.

Ifahamu eSim, faida na changamoto zake

Ni teknolojia inayokuwezesha kutumia mtandao bila kuweka laini ya simu.
Hupunguza hatari ya kupoteza taarifa muhimu kwa kupoteza au kuibiwa laini ya simu.

Dar es Salaam. Teknolojia ya mawasiliano inaendelea kupiga hatua kubwa tangu uvumbuzi wa kadi za SIM miaka ya 1990.

SIM ni kifupi cha Subscriber Identity Module, ambayo ni kadi maalum inayotumika kuhifadhi taarifa za mtumiaji wa mtandao wa simu, ikiwa ni pamoja na namba ya simu, mawasiliano, na hati za utambulisho za mtandao.

SIM inaruhusu simu kuunganishwa na mtandao wa mtoa huduma, ikimpa mtumiaji uwezo wa kupiga simu, kutuma ujumbe, na kutumia data za intaneti.

Hapo zamani, tulianza laini kubwa za simu zilizojulikana kama Full-size SIM, ambazo baadaye zilipunguzwa hadi Mini-SIM, kisha Micro-SIM na hatimaye Nano-SIM ambazo ndizo zinazotumika sana kwa sasa.

Kila hatua ya mabadiliko haya ililenga kupunguza ukubwa wa kadi ya SIM ili kutoa nafasi zaidi ndani ya simu kwa vifaa vingine muhimu kama vile betri kubwa na vifaa vya mawasiliano.

SIM ni kifupi cha Subscriber Identity Module, ambayo ni kadi maalum inayotumika kuhifadhi taarifa za mtumiaji wa mtandao wa simu, Picha | Encriptados.

Hata hivyo, pamoja na kupungua kwa ukubwa wa SIM, hitaji la kubadilisha laini kwa mikono lilikuwa bado kikwazo.

Hapo ndipo teknolojia ya eSIM ilipoibuka, ikiwa suluhisho la kidigitali linalomwezesha mtumiaji kubadili mtandao bila hitaji la kubadilisha kadi ya SIM kwa mikono.

eSIM ni nini?

eSIM, au “Embedded SIM,” ni kadi ya SIM ya kidigitali ambayo imejengewa moja kwa moja ndani ya simu au kifaa kingine cha mawasiliano.

Tofauti na laini za kawaida zinazoweza kuondolewa na kubadilishwa, eSIM inafanya kazi kupitia programu maalum inayoruhusu mtumiaji kusajili na kubadili mitandao kwa urahisi bila kutumia kadi halisi.

Teknolojia hii inaleta mapinduzi katika sekta ya mawasiliano kwa kuondoa hitaji la kubeba na kubadilisha laini za plastiki kila mara unapotaka kutumia mtandao tofauti.

eSIM, au “Embedded SIM,” ni kadi ya SIM ya kidigitali ambayo imejengewa moja kwa moja ndani ya simu au kifaa kingine cha mawasiliano. Picha | Paperjam.lu

Kwa Tanzania, huduma ya eSIM inapatikana kwa sasa kupitia mitandao ya Vodacom, Tigo, Airtel, na Halotel ambapo wateja wanaweza kuhamia eSIM kwa kutembelea maduka yao rasmi.

Faida za eSIM

Tofauti na watumiaji wa laini za simu za kawaida, watumiaji wa eSIM wanaweza kubadilisha mitandao kwa urahisi bila hitaji la kununua au kubadilisha kadi ya SIM.

Kwa mfano, ukiwa na laini ya Vodacom lakini unataka kutumia Airtel, unaweza kufanya hivyo bila matatizo kama vile unavyo ingia na kutoka katika akaunti zako za mitandao ya kijamii.

Kutokana na kuwa eSIM haiondolewi kwenye simu kama laini za kawaida, inapunguza hatari ya kupoteza au kuibiwa laini ya simu yako. Hivyo humwezesha mtumiaji kuweza kutunza taarifa binafsi kwa uangalifu mkubwa.

eSIM haiondolewi kwenye simu kama laini za kawaida, inapunguza hatari ya kupoteza au kuibiwa laini ya simu yako, Picha | Hero Image

Pia kwa kuwa eSIM haichukui nafasi kama SIM za kawaida, inatoa nafasi zaidi kwa vifaa vingine ndani ya simu, kama betri kubwa au teknolojia za hali ya juu.

eSim pia inafaa kwa wasafiri wa kimataifa kwa kuwa unaweza kununua huduma ya mtandao wa nchi husika bila kununua laini mpya.

Kwa mfano, mtumiaji wa Tigo Tanzania anapokuwa Dubai anaweza kutumia mtandao wa nchi hiyo bila hitaji la kubadilisha laini.

Changamoto za eSIM

Mbali na ubora au faida zinazotokana na eSim, teknolojia hii ina changamoto zake, kwa kuwa si kila mtandao unatoa huduma ya eSIM ingawa kwa Tanzania mitandao ya simu kama Vodacom, Tigo, Airtel na Halotel imeshaanza kutoa huduma hii, ijapokuwa bado haijawa ya kawaida kwa watoa huduma wote nchini.

Pia sio kila simu inaweza kutumia eSIM, inahitaji simu ambazo zina uwezo wa kuunga mkono teknolojia hiyo, hivyo wamiliki wa simu za zamani hawana uwezo wa kufurahia teknolojia hii bila kubadili simu.

Sio kila simu inaweza kutumia eSIM, inahitaji simu ambazo zina uwezo wa kuunga mkono teknolojia hiyo, Picha | Dignited

Kwa kuwa kila kitu kipo kidigitali, hitilafu ya programu au tatizo la mtandao linaweza kufanya laini yako kushindwa kufanya kazi kwa muda fulani kwa kuwa teknolojia ya eSim inategemea zaidi huduma za mtandao.

Nchi 10 Afrika zilizopokea msaada mkubwa sekta ya afya kutoka USAID 2023

Kwa miaka mingi, Shirika la Maendeleo la Kimataifa la Marekani (USAID) limekuwa msaada wa huduma za afya barani Afrika, likifadhili mapambano dhidi ya VVU/UKIMWI, kifua kikuu, magonjwa ya mlipuko, na kuboresha mifumo ya afya.

Kwa mujibu wa Shirika la Misaada la Serikali la Marekani (Foreign Assistant Government) nchi 10 zilizonufaika zaidi kwa mwaka 2023 ni Kenya, Nigeria, Tanzania, Uganda, Ethiopia, Msumbiji, Zambia, Afrika Kusini, Malawi, na DRC, ambapo misaada hii imewezesha upatikanaji wa dawa, vifaa tiba, lishe bora, na huduma za afya ya uzazi.

Tanzania ni nchi iliyoongoza kwa kupokea msaada mkubwa katika sekta ya afya kutoka USAID ikipokea takriban Dola milioni 512.8 za Marekani, sawa na Sh1.32 trilioni.

Hata hivyo, kusitishwa kwa misaada hii kunaweza kuwa na athari kubwa katika nchi hizi kwa kukabiliwa na uhaba wa dawa za Virusi vya Ukimwi (VVU) na Upungufu wa Kinga Mwilini (UKIMWI), lishe, kifua kikuu, magonjwa ya mlipuko na vitisho vipya vya kiafya, vifaa vya afya, uzazi wa mpango na afya ya uzazi, usafi wa maji, pamoja na miradi mingine ya afya.

Bila ufadhili wa USAID, nchi hizi zinapaswa kutafuta vyanzo mbadala vya rasilimali ili kuzuia madhara kwa mamilioni ya watu wanaotegemea huduma hizi. Lakini je, mataifa haya yana uwezo wa kuziba pengo hili haraka? Ikiwa suluhisho halitapatikana, mustakabali wa afya barani Afrika unaweza kuwa hatarini.

Serikali kuzindua sera mpya ya elimu na mafunzo Januari 31

Mgeni rasmi anatarajiwa kuwa Rais Samia Suluhu Hassan.
Uzinduzi huo utachochea maboresho katika sekta ya elimu nchini.

Arusha. Serikali ya Tanzania imesema itazindua sera mpya ya elimu na mafunzo Januari 31,2025 katika ukumbi wa Mikutano wa Jakaya Mrisho Kikwete jijini Dodoma ili kuendelea kuimarisha sekta hiyo muhimu nchini.

Sera hiyo iliyopewa jina Sera ya Elimu ya Mwaka 2014 toleo la 2023 ni miongoni mwa maboresho makubwa yaliyowahi kufanyika katika sekta ya elimu nchini ikilenga utolewaji wa elimu inayoendana na mahitaji yaliyopo.

Waziri wa Elimu, Sayansi na Teknolojia Prof. Adolf Mkenda aliyekuwa akizungumza na wanahabari jijini Dar es Salaam leo Januari 10, 2025 amesema kuwa sera hiyo italeta mageuzi makubwa katika elimu huku utekelezaji wake ukitarajiwa kuchukua muda.

“Mageuzi yaliyopo kwenye sera ni makubwa sana ni mabadiliko yatakayogusa vizazi na vizazi, ukamilifu wa utekelezaji wake kuanzia elimu ya awali mpaka kidato cha sita utachukua muda,” amesema Prof Mkenda.

Kwa mujibu wa Mkenda uandaaji wa sera hiyo uliochukua miaka mitatu ulishirikisha makundi mbalimbali ikiwemo wanafunzi, walimu, wananchi na wadau wa sekta ya elimu ambao walitoa maoni yao kupitia njia zilizoanishwa na wizara hiyo.

Mpaka sasa tayari sera hiyo imeshaanza kutekelezwa kwa awamu mbalimbali ikileta mabadiliko katika mfumo wa elimu ya awali, amali, shule ya msingi na sekondari, ikiwa ni baada ya kusainiwa rasmi na Rais Samia Suluhu Hassan.

Aidha, Prof. Mkenda amesema kuwa sera hiyo imebeba majibu ya maswali ya Watanzania yanayohusu masuala mbalimbali ya muhimu ikiwemo matumizi ya lugha ya kiingereza shuleni.

“Tunasikia bado kuna watu wanatoa michango kuhusu mabadiliko ya elimu…yapo majibu karibia ya hoja zote katika sera na mitaala mipya kwa mfano mjadala mkubwa unaoendelea hapa nchini ni kuhusu lugha ya kiingereza, ukienda kwenye sera utaona suala la lugha ukienda kwenye mitaala utaona suala la lugha,” amesema Mkenda.

Mbali na suala hilo Mkenda amesema kuwa maswali mengine katika mada za akili mnemba, masomo ya sayansi, teknolojia na hesabu (Stem) pamoja na kumuandaa mwanafunzi kuwa na ujuzi unaohitajika kwenye dunia ya sasa yote yameainishwa katika sera na mitaala hiyo.

Katika hatua nyingine Mkenda amewataka wananchi kufuatilia matangazo ya moja kwa moja ya uzinduzi huo kupitia vyombo vya habari na wale watakaoweza kufika kujiandikisha mapema ili waweze kuwa sehemu ya uzinduzi huo.

Jinsi unavyoweza kupunguza maumivu ya ada Januari

Ni pamoja na kujiandaa mapema na kufungua akaunti za akiba kwa watoto.

Arusha. ‘Mwezi dume’ ndivyo baadhi ya watu huuita mwezi Januari ambao kikawaida hukabiliwa na majukumu mengi ikiwemo ulipaji wa kodi za pango pamoja na ada kwa wanaosomesha.

Kwa wazazi na walezi mwezi wa watoto wanaosoma shule binafsi huu ndio wakati wa ‘kukuna kichwa’ hususani tarehe za mwanzoni ambapo shule nyingi hufunguliwa ikiashiria kuanza kwa muhula mpya wa masomo.

Kiuhalisia ugumu wa mwezi Januari hutokana na kuwa umefuatana na mwezi wenye sherehe nyingi ambazo nazo huhitaji pesa kwa ajili ya vyakula, vinywaji, mavazi pamoja na zawadi.

Wakati huo huo katika baadhi ya maeneo huwa msimu wa kilimo mwezi huo, hivyo wakulima hulazimika kutoboa mifuko yao kwa ajili ya kukamilisha maandalizi ya msimu mpya wa kilimo.

Hata hivyo, Januari itaendelea kuwepo na majukumu yataendelea kuwepo na huenda yakaongezeka, kinachotakiwa si kulalamika bali kutafuta njia bora ya kutimiza majukumu hitajika bila kuacha maumivu kwa wahusika.

Nukta habari imezungumza na wazazi, walimu na washauri wa masuala ya kifedha ambao wameanisha sababu na mbinu za kupunguza maumivu ya ada kipindi cha mwanzo wa Mwaka.

Kufanya maandalizi mapema

Baraka Ndoto, baba wa watoto wawili anasema ni vyema mzazi kuanza maandalizi ya ada mapema na kwa wenye kipato chini wanaweza kuanza mapema zaidi huku wakipunguza matumizi yasiyo ya lazima wakati wa sikukuu za mwisho wa mwaka.

“Ukishajua unasomesha ni lazima ujipange, kwa wale wenye kipato cha chini unaweza kuanza mapema zaidi hata miezi sita kabla ya siku ya kulipa ada na ikitokea kuna sherehe pia unaweza kupangilia bajeti yake mapema,” amesema Baraka.

Shabani Omary Mwalimu wa Shule ya Sekondari ya Kiislamu Arusha amesema kuwa kipindi hiki wao hupokea simu za mara kwa mara kutoka kwa wazazi ambao hawakujipanga kulipa ada mapema kuomba watoto wao waingie shule jambo ambalo linaleta usumbufu kwa walimu na wanafunzi,

Ametaja umuhimu wa ada kulipwa mapema kuwa ni pamoja na kuzoea mazingira kwa wale wanaoingia ngazi mpya ya elimu ikiwemo kidato cha kwanza.

“sisi tumefungua shule Januari 7, 2024 ili wanafunzi wapya na wale wa bweni wapate nafasi ya kuzoea mazingira na kujiandaa kisaikolojia kwa ajili ya muhula mpya wa masomo,” amesema Mwalimu Shabani.

Mbali na ada wazazi wanashauriwa kuanza maandalizi mengine mapema ikiwemo nguo za shule, viatu na madaftari.Picha|Lucy Samson.

Kuipa kipaumbele elimu ya mtoto

Lawrence Gimirey, Mwalimu Mkuu Mstaafu kutoka Shule ya Msingi Ngarasero iliyopo jijini Arusha ameiambia Nukta habari kuwa miongoni mwa sababu za wazazi kutokulipa ada mapema ni kutoipa elimu ya mtoto kipaumbele.

Amesema mzazi mwenye akili anayefahamu umuhimu wa elimu ya mtoto wake ni lazima atajipanga mapema kuhakikisha mtoto anakuwepo darasani tangu siku ya kwanza masomo yanapoanza.

“Mazazi ni lazima ujue kuwa unasomesha watoto wangapi, nani yupo shule gani, ada yake ni shilingi ngapi na utailipaje kabla ya wakati kufika kinyume na hapo utakuwa huthamini wala kuipa kipaumbele elimu,” amesema Gimirey.

Kufungua akaunti za akiba kwa watoto

Mshauri wa masuala ya fedha CPA(T) Fadhili Agustino ameshauri wazazi kufungua akaunti za akiba kwa ajili ya masomo ya watoto ili kukabiliana ukata kipindi cha Januari.

“Ukifungua hizi akaunti itakusaidia pale ambapo utakwama unaweza kuchukua kidogo na kulipia ada na hii inasaidia sana kupunguza mawazo kwa wazazin kipindi hiki,” amesema Agustino.

Mshauri huyo ametolea mfano akaunti ya NMB mtoto akaunti unayoweza kumfungulia mtoto tangu akiwa na siku moja mpaka akiwa na miaka 17.

Kulipa ada kwa awamu

Baadhi ya shule huruhusu kulipa ada za watoto wao kwa awamu jambo linalopunguza maumivu kwa wazazi au walezi katika mwanzo mpya wa mwaka.

Mathalan katika shule ya Arusha Boys, mwalimu Shabani anasema wanapokea malipo kwa awamu nne ili kuwawezesha wazazi kumudu gharama hizo za elimu kwa watoto wao.

Jinsi ya kufungua programu zilizofichwa kwenye iPhone

Zinaweza kufichwa, kufunguliwa na kurejeshwa kwa uthibitisho wa kibayometriki au nenosiri.

Dar es Salaam. Watumiaji wa simu za iPhone kutoka kampuni ya Apple yenye makao yake makuu California, Marekani, wameanza kufurahia uwezo wa kipengele kipya cha kuficha na kufunga programu kwenye simu zao kupitia toleo jipya la iOS 18 lililotolewa Septemba 2024.

Kipengele hicho husaidia kulinda programu na taarifa nyeti kutokuonekana na wengine wanapotumia simu kwa kuzificha programu kwenye folda maalumu ambalo uhitaji nenosiri au uthibitisho wa kibayometriki.

Ili kufunga au kuficha programu kwenye iPhone, bonyeza na ushikilie ikoni ya programu, kisha chagua ‘Require Face ID.’ Programu hiyo itatoweka kutoka kwenye skrini iliyozoeleka na haitapatikana hata kwenye matokeo ya utafutaji wa ‘Spotlight’.

Programu zilizofichwa huondolewa kwenye skrini kuu na kuhifadhiwa kwenye folda ya siri inayoitwa inayopatikana kwenye ‘App Library’. Picha |CNET

Lakini, wakati mwingine programu zinaweza kufichwa kwa makusudi au kwa bahati mbaya, na zikahitajika kutumiwa tena. Kujua hatua za kuziona kupitia mipangilio ni muhimu ili kusaidia kuzifungua bila kuhangaika.

Kuna njia mbili za kupata programu zilizofichwa kwenye iPhone, ya kwanza ni kufungua iPhone yako na kushuka hadi mwisho wa skrini ili kufikia ukurasa wa ‘App Library.’

Chini kabisa bonyeza ‘hidden folder’, kisha utaombwa kuthibitisha kwa kutumia ‘Face ID’ au ‘Touch ID’, ikiwa uthibitisho wa kibiometriki utashindikana, ingiza nenosiri.

Ukishafanya hivyo, utaweza kuona programu zote zilizofichwa. Ili kuzifungua, utahitaji kuthibitisha tena kwa njia hiyo hiyo yaani kwa kutumia Face ID, Touch ID, au nenosiri ili programu hizo zisifunguliwe na mtu mwingine yeyote bila kibali cha mwenye simu.

Njia ya pili ya kuna programu zilizofichwa ni kupitia mipangilio ‘settings’, hapa nenda kwenye ‘Settings’ kisha ‘Apps’ alafu uingie kwenye ‘Hidden Apps’, kuona programu zote zilizofichwa.

‘Screenshot’ ikionyesha unavyoweza kufunga programu za msingi kama ‘Notes’ kwa kuchagua ‘Require Face ID’ kwa usalama wa nyaraka zako. Picha |CNET

Wakati mwingine mtumiaji anaweza kuficha programu bila kukusudia na kuhitaji kuirejesha kwenye utaratibu wa upatikanaji wa kawaida kwenye ‘home screen’, ili kuirejesha fuata njia ifuatayo.

Fungua iPhone yako na nenda kwenye ‘App library’, kisha gusa ili kufungua folda ya programu zilizofichwa kwa kutumia Face ID au Touch ID.

Baada ya hapo, gusa na ushikilie programu mahususi unayotaka kuirejesha, alafu chagua ‘Don’t require Face ID,’ na uthibitishe kwa mara ya mwisho kwa kutumia uso, alama ya kidole au nenosiri.

Hatua hizo zitakapo fuatwa, programu lengwa itaondolewa kwenye folda la siri na kurudi tena kwenye skrini ya mwanzo, ambapo mtumiaji anaweza kufanya hivyo kwa kuitafuta kwenye ‘App library’ au kupitia ‘Spotlight’.

Maeneo ya kujivinjari Dar, Pwani na Zanzibar mwisho wa mwaka

Dar es Salaam. Mwisho wa mwaka ni kipindi maalum ambacho wengi hutumia kujivinjari na kupumzika baada ya shughuli nyingi za mwaka mzima.

Kwa wakazi wa mikoa ya Dar es Salaam na Pwani na visiwa vya Zanzibar yapo baadhi ya maeneo ambayo unaweza kuyatumia kupumzika na kutuliza akili. Maeneo hayo yana vivutio vya kipekee ambavyo vimekuwa vikiwavutia watu ndani na nje ya nchi.

Nukta Habari imekuandalia mapendekezo ya maeneo ya kujivinjari ambayo yanaweza kukufaa katika msimu huu wa sikukuu za mwisho wa mwaka. Twende pamoja!

Kama wewe ni mkazi wa Dar es Salaam, maeneo haya yanaweza kuwa chaguo sahihi:

Fukwe za bure

Licha ya kuwa ni jiji kubwa na lenye shughuli nyingi za kibiashara, zipo fukwe mbalimbali unazoweza kutembelea bila kiingilio.

Fukwe hizo ni Ununio beach inayopatikana mita chache kutoka kituo cha daladala cha Ununio. Coco beach iliyo kilomita moja na nusu kutoka kituo cha mabasi cha Macho kilichopo Msasani. Ukiwa hapo utaweza kufaidi chakula maarufu cha mihogo iliyochomwa au kukaangwa kwa ustadi ambayo mara nyingi huliwa kwa mishikaki au samaki.

Pia unaweza kwenda Rungwe beach inayopatikana Kunduchi, mita moja na nusu kutoka kituo cha mabasi cha Silver Sand. Bara beach inayosifika kwa mazingira mazuri ya kupiga picha iliyopo Kilomita moja kutoka kituo cha mabasi Kondo, Ununio nayo ni sehemu sahihi.

Mwonekano wa fukwe ya Rungwe iliyopo Kunduchi, mita moja na nusu kutoka kituo cha mabasi cha Silver Sand. Picha |Erick Nishael

Kwa wakazi wa Kigamboni, Pweza beach iliyopo iliyopo mita 10 kutoka barabara kuu inayoelekea Kibada nayo ni sehemu sahihi. Fukwe hizi zinafaa kwa mapumziko na shughuli nyingine za kijifurahisha ikiwemo kuogelea, kupunga upepo, mazoezi ya viungo, matembezi ya ufukweni na michezo ya watoto.

Mbali na fukwe za kula kipupwe bure, kuna vivutio vya asili, kihistoria, na kitamaduni kama visiwa vya Bongoyo, Mbudya na Pangavini maarufu kwa safari za boti, kupiga mbizi na kupumzika.

Visiwa hivyo vina mandhari ya misitu ya asili na miamba ya matumbawe yenye rangi za kuvutia.

Kama unataka kuongeza maarifa ukitalii Makumbusho ya Taifa yaliyopo Posta yamehifadhi mabaki ya kihistoria ya Tanzania. Pia Kijiji cha Makumbusho barabara ya Bagamoyo kinaonyesha maisha ya kitamaduni, michezo na sanaa za makabila zaidi ya 100 ya Tanzania.

Pia kuna vivutio vya kihistoria vinavyobeba urithi wa ukoloni, kama vile Msikiti wa Mtoro na Kanisa la St. Joseph, ambavyo vinaonyesha ushawishi wa Waarabu na Wazungu katika mkoa huu.

Machimbo ya filamu

Kama furaha haitimiliki bila kuangalia muvi basi jipange kutembelea miongoni mwa machimbo ya kijanja mjini yanayotumia teknolojia ya kisasa na kuonesha filamu mpya kila siku.

Unaweza kwenda Century Cinemax, ndani ya Mlimani City. Cinemax iliyopo Masaki ndani ya Aura Mall, kitu cha pekee kwenye hili chimbo ni kioo cha kuonesha filamu chenye ubora wa 4K huku mfumo wa sauti ikitumia teknolojia ya ‘Dolby Atmos’ kutoa sauti kutoka pande zote ndani ya ukumbi.

Kama barabara ya Pugu ni rahisi kufikika kwako, Suncrest Cineplex ndani Quality Center Mall panaweza kukufaa kwa mazingira yake ya kisasa na tulivu. Filamu huoneshwa kwenye mwonekano wa hali ya juu (HD) na teknolojia bora ya sauti.

Kama Mbezi Beach ni karibu unaweza kutembelea Silversands Cinema, ndani ya Silversands Hotel, kumbi iliyoboreshwa kuonesha filamu kwa teknolojia ya kisasa inayokidhi viwango vya kimataifa. Chimbo jingine ni Cineplex ndani ya Dar Free Market, Oyster Bay, ikitumia teknolojia ya 3D na mfumo wa kisasa wa sauti.

Shughuli za manunuzi

Kwa kuzingatia msimu wa sikukuu za mwisho wa mwaka umewadia, Dar es Salaam inatoa fursa mbalimbali kwa wenyeji na wageni kujivinjari kupitia manunuzi ya bidhaa katika maduka makubwa.

Mojawapo ni Mlimani City Mall, lililopo Ubungo, karibu na Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, ndani utapata maduka mbalimbali yanayouza bidhaa za kimataifa na za ndani.

Baadhi ya maduka maarufu ukiwa Mlimani City ni pamoja na Game Store, Mr. Price, Miniso, Woolworths, Jet, LC Waikiki, Samsung Store yanayouza bidhaa za nyumbani, vifaa vya umeme, mavazi ya kisasa kwa watoto, vijana, na watu wazima na bidhaa za urembo.

Maduka makubwa ya nguo za mitindo na chapa maarufu dunuani yaliyopo Mlimani City. Picha |Mlimani City

Aura Mall, iliyopo Masaki, ni chaguo jingine kwa mpenzi wa mitindo na bidhaa za nyumbani. Duka hili linauza bidhaa za chapa maarufu za vifaa vya nyumbani, mapambo, mavazi na zawadi unazoweza kugawa kwenye msimu wa sikukuu.

Kwa wanaopendelea bidhaa za utamaduni wa kipekee, Slipway Shopping Village, Oyster Bay, ni mahali sahihi. Maduka ya yanauza bidhaa kama vito vya mikono, kazi za sanaa za Kiafrika na mapambo ya ndani.

Maduka mengine ni Shoppers Plaza yaliyo Masaki na Mikocheni. GSM Mall yaliyopo Mikocheni karibu na Ubalozi wa Marekani, barabara ya Pugu na Salamander Tower mtaa wa Mkwepu.

Klabu maarufu za starehe

Jijini Dar es Salaam kuna klabu nyingi za starehe zinazovutia wakazi na wageni kula bata raha mstarehe. Mojawapo ni Elements iliyopo Oysterbay, mahali pazuri kwa wale wanaopenda muziki wa live, DJs maarufu na burudani za kiwango.

Klabu nyingine ni Next Door Arena, George & Dragon, Rhapsody’s, Jade Night Club, The Slow Leopard zilizopo Masaki. Samaki Samaki Lounge na Level 8 Rooftop Lounge ndani ya Hyatt Regency, Posta na Escape One, Mikocheni.

Migahawa ya chakula na vinjwaji

Baadhi ya migahawa inayovutia watu wengi ni The Waterfront Sunset na Cape Town Fish Market, iliyopo Masaki, maarufu kwa vyakula vya baharini na kimataifa sambamba na mandhari inayovutia ya bahari.

Kwa wapenda burudani na vyakula vya baharini, Samaki Samaki, Kariakoo na Masaki ni chaguo bora, na Breakpoint, Mwenge.

Kama unafurahia upekee wa mandhari, The Slipway Waterfront na Akemi Revolving Restaurant ni sehemu zinazoweza kukidhi haja yako huku ukifurahia mwonekano wa jiji na bahari. Kwa ladha za Kiafrika, fika Addis in Dar, Masaki kwa vyakula tofauti ikiwemo vya Kihabeshi kama Injera.

Michezo ya watoto

Kama unatafuta maeneo ya kuwapeleka watoto kujivinjari, jiji hili lina sehemu mbalimbali zinazotoa burudani na michezo ya kuvutia kwa watoto wa rika tofauti kama Fun City Kigamboni, Kunduchi Wet ‘N’ Wild Water Park. Mlimani City Play Zone, Slipway Playground, Msasani Peninsula. Sea Cliff Village Play Area, Oysterbay na Diamond Jubilee Hall Playground, Upanga.

Mwonekano wa eneo la watoto kufurahia michezo ya maji lililopo Kunduchi Wet ‘N’ Wild Water Park, Dar es Salaam. Picha |Wetnwild

Maeneo hayo watoto wanaweza kufaidi michezo ya bembea, kuogelea, kuruka, kuendesha magari.

Mkoa wa Pwani

Kwa wale wanaopenda safari za kitalii kama sehemu ya mapumziko ya mwisho wa mwaka, Mkoa wa Pwani kuna fursa adhimu za kufurahia uzuri wa asili na utamaduni.

Hifadhi ya Taifa ya Saadani ambayo ina upekee wa kupakana na bahari ya Hindi, ikiwa na ndege, wanyama wa baharini kama nyangumi, kasa wa kijani, na pomboo. Hifadhi hii utaipata Wilaya ya Bagamoyo.

Pori la Akiba la Selous linalopatikana upande wa kusini mwa mkoa huo, likienea katika wilaya za Rufiji na Kisarawe, ni makazi ya simba, twiga, viboko, faru, pundamilia, na wanyama wengine wengi. Utaweza kufaidi vivutio maarufu hususan kambi za kitalii kama ‘Stiegler’s Gorge’ na ‘Mbuyu Camp’ pamoja na maeneo maalum ya kutazama wanyama.

Pia kuna hifadhi ya baharini ya Kisiwa cha Mafia chenye mchanga mweupe kwa asilimia 85, viumbe wa baharini kama matumbawe na samaki sambamba na uvuvi wa michezo. Mji wa Kale wa Bagamoyo, kitovu cha historia na utalii wa maeneo kama Kanisa la Kale, Soko la Watumwa, na Magofu ya Kaole huko nako ni sehemu sahihi unazoweza kufika.

Mkoa wa Pwani una maeneo kadhaa yenye mazingira rafiki kwa watoto kufurahia michezo na kujifunza. Baadhi ni Eco Park Bagamoyo, Lazy Lagoon Island Lodge, Kibaha Family Park, Kaole Forest Reserve na hoteli nyingi za kitalii kama Bagamoyo Beach Resort, zinazotoa huduma maalum kwa watoto.

Maeneo haya watoto wanaweza kufurahia kwa michezo ya mpira wa miguu, mabwawa madogo ya kuogelea, kuunda majumba ya mchanga, kujifunza kuhusu wanyama wa asili na mazingira.

Coral beach club ndani ya Bagamoyo ni kiwanja cha maana kama unataka burudani za muziki wa moja kwa moja na vinywaji vya kiwango cha kimataifa.

Pia kuna Pwani Social Lounge, maarufu kwa burudani za usiku za muziki wa bendi za moja kwa moja, na Bagamoyo Art Club ukihitaji sehemu inayochanganya sana kwa matamasha ya muziki na onyesho la utamaduni wa Kiswahili.

Tembo wakitembea pembezoni mwa ufukwe wa bahari ya Hindi kwenye hifadhi ya Saadani. Picha | Tanzania Specialist.

Migahawa Maarufu

The fish eagle restaurant (Bagamoyo) ukipenda vyakula vya baharini, vikiwa vimeandaliwa kwa ladha tofauti. Chaza Grill (Pwani Mkuza) maarufu kwa nyama choma, samaki wa kukaanga, na pilau, huku likiwa na mazingira ya familia kupoa. Sambamba na Bagamoyo beach view restaurant kwa vyakula vya asili vya Mtanzania na matunda ya msimu.

Utalii wa Ndani

Kama wewe ni mpenzi wa vivutio vya utalii basi Hifadhi ya Taifa ya Saadani yenye upekee wa eneo linalounganisha pori na pwani, hapo utaweza kuona wanyama kama nyani wakati umepumzika kando ya bahari. Sambamba na fukwe za mapumziko kama Nunge na Kaole Beach, Bagamoyo.

Maduka Makubwa

Miongoni mwa maeneo ya manunuzi ni Pwani plaza (Kibaha), na Kibaha Mall, maduka maarufu kwa ununuzi wa nguo, bidhaa za kielektroniki, na migahawa yenye vyakula vya haraka, pia Bagamoyo Craft Market zinapouzwa bidhaa za sanaa bunifu kama vinyago, mikoba, na vazi la batiki.

Kama Dar es Salaam na Pwani siyo chaguo lako basi Zanzibar inaweza kukufaa zaidi.

Miaka ya hivi karibuni sifa ya Zanzibar kama kituo cha utalii kwa wageni wa kimataifa zimeendelea kupaa, si bure ni kwa sababu ya mandhari yake ya kitalii na majengo yaliyobeba historia ya kuvutia.

Ina fukwe bora zaidi Afrika maarufu kwa mchanga wake laini na mweupe ikiwemo Kendwa, iliyochaguliwa kuwa fukwe bora Afrika na ya nne kwa ubora duniani kote.

Nyingine maarufu ni za Nungwi, Matemwe, Kiwengwa, Pongwe, Pingwe, Dongwe, Bwejuu, Paje, Jambiani, Kizimkazi, Michamvi-Kae, Makunduchi, Mtende na Nakupenda.

Mwonekano wa fukwe za Zanzibar, kutoka kushoto ni Kendwa ikifuata Mnemba na Nakupenda beach. picha |Tripadvisor

Zaidi ya fukwe 25, zinazopatikana upande wa kaskazini mwa kisiwa hicho zimechangamka zaidi kwa shuguli za utalii, wingi wa watu na malazi. Fukwe za mashariki ni tulivu na zinafaa kwa wapiga mbizi na michezo ya baharini,

Msitu wa Jozani

Upo umbali wa kilometa 35 kutoka kusini mashariki mwa kisiwa cha Unguja katika ghuba ya Chwaka. Ndani yake utakutana na vitutio vya kipekee likiwemo daraja la mikoko iliyoshonana na kunawiri vizuri kwenye maji chumvi yaliyoko chini ya daraja hilo la mbao.

Pia kuna miti tofauti kama mitondoo, mivinje, mikaratusi, mikonge, mikangara shamba na misiliza Msitu huu pia una wanyama ambao hupatikana ndani yake pekee kama Chura wa jozani, chui wa Zanzibar, jongoo wa jozani, paa nunga na kima punju.

Maandalizi na tahadhari

Hakikisha una bajeti ya kutosha ya kulipia bidhaa, chakula au burudani unayopanga kuipata . Zingatia kuwa kila eneo lina vitu vya bei tofauti kulingana na hadhi yake.

Mengi ya maeneo tuliyotaja hapo huu huwa na msongamano mkubwa wa watu mwishoni mwa mwaka. Panga mapema ratiba zako kutembelea eneo litakalokuvutia kuepuka msongamano.

Ni muhimu kuzingatia tahadhari zote za usalama unapokuwa katika fukwe hasa Dar es Salaam na Zanzibar ili umalize mwaka kwa furaha na amani.

Mambo matatu ya kuzingatia unapotafuta kazi

Ni pamoja na kuandaa wasifu binafsi na barua ya maombi kwa ufanisi.

Dar es Salaam. Ni ndoto ya kila mhitimu wa chuo kupata kazi ya kufanya anapomaliza masomo yake. Kazi inaweza kuwa ya kuajiriwa au kujiajiri katika shughuli mbalimbali za kibiashara.

Ndoto hizo hutimia kwa nyakati tofauti. Kwa wengine hupata kazi mapema na wengine husota mtaani wakitembeza bahasha na kutuma maombi kila nafasi zinapotangwa mtandaoni.

Kama wewe ni mmoja wa watu hao, yapo mambo muhimu unayotakiwa kuzingatia wakati unasaka ajira ya ndoto yako ikiwemo kuandaa wasifu na barua ya maombi ya kazi inayojitosheleza.

Mwanzilishi wa Jukwaa la Niajiri, Lilian Madeje anasema kuwa ni muhimu mtu anayetafuta kazi kuandika vizuri wasifu wake, ambao unaelezea taarifa zake kwa usahihi.

“Kwenye ‘CV’ (wasifu) kwa ujumla, lazima mtu ahakikishe amefanya uhuishaji (updating). Aweze kuainisha kwa uwazi elimu yake, namba za simu ziko sawa, na kuepuka makosa ya kisarufi ili anayepokea kwa upande wa pili asitumie muda mrefu kumuelewa muombaji anafanya nini,” anasema Madeje.

Wasifu binafsi ni muhimu uwe fupi, wenye mpangilio mzuri, na usio na makosa ya kisarufi. Picha/ Eastern Suburbs Mums.

Madeje anasema hakikisha barua ya kuomba kazi (Application/cover letter) au barua pepe iwe inajielezea vizuri, na ionyeshe ujuzi ulionao na jambo gani anaweza kufanya kwa nafasi husika.

“Kwenye ‘cover letter’ kuna wengine wanatuma bila ya ‘heading’ (kichwa), wengine unakuta hata ile ‘CV’ (wasifu) mtu hajaifanyia ‘labeling’ vizuri,” anasema Madeje. “Mtu inabidi awe na email (barua pepe) ya kujitambulisha vizuri, ni nani ambaye unamtafuta na kama hauna mtu angalau ujielezee kidogo, mimi ni fulani, nimeona tangazo kwenye gazeti au mtandaoni.”

Aidha, Madeje amebainisha kuwa ni vyema muombaji akajiwekea malengo ya kuomba kazi ili kujiongezea wigo wa kupata kazi.

“Tunaelewa fika kwamba kazi hazitoshi kwa watu wanaotoka vyuoni, lakini pia mtu inabidi ufanye ‘research’ (utafiti) yako. Umetoka chuo, unaenda kufanya ‘application’ (maombi) wapi? Unajipa ‘target’ (malengo) zako, labda kwa kipindi kila wiki unataka kufanya ‘application’ kiasi X ili uweze kuongeza wigo wako,” anasema Madeje.

Niajiri ni jukwaa la kiteknolojia la maendeleo ya nguvukazi linaloimarisha ujuzi wa vipaji vya ngazi ya mwanzoni na kuwapa mwonekano kwa waajiri, huku pia likiwa na zana inayowawezesha waajiri kufikia vipaji bora sokoni.

Afisa Mwajiri kutoka Shirika la Islamic Help, Zubery Titee anasema kuwa CV na barua ya maombi ya kazi zinatakiwa kuonyesha ufanisi wa maombi na kuwa na muundo mzuri wa kitaalamu.

Titee anasema wasifu huu unapaswa kujumuisha ujuzi, elimu, na uzoefu unaohusiana na nafasi ya kazi anayotafuta, na usitumie maneno mengi yasiyohitajika.

Kulingana na tovuti ya The Balance Careers , wasifu (CV) ni nyaraka ndefu inayojumuisha historia ya kitaalamu ya mtu, ikiwa ni pamoja na elimu, uzoefu wa kazi, utafiti, machapisho na mafanikio mengine.

Wasifu pia hutumika kwa madhumuni ya kitaalamu, kama vile maombi ya kazi au nafasi za utafiti katika vyuo vikuu.

Kwa upande mwingine, ‘resume’ ni taarifa fupi inayojumuisha taarifa muhimu kuhusu ujuzi, uzoefu wa kazi, na elimu. Lengo la ‘resume’ ni kutoa muhtasari wa haraka wa sifa za muombaji.

Ikiwa unabadilisha taaluma yako, unaanza katika nchi mpya, au umekuwa nje ya ajira kwa muda, wasifu wako unaweza kukusaidia kupata kazi yako ijayo kwa kuufanya kwa njia sahihi. Picha / Fiverr.

“Ni muhimu kuandaa ‘CV’ (wasifu) yenye kuvutia ambayo itaonyesha ‘profile’ yake, elimu, kozi mbalimbali, semina alizopata kushiriki pamoja na uzoefu katika kufanya kazi au kujitolea katika kazi,” anasema Titee.

Pia, uzoefu wa kazi unapaswa kuonyeshwa kwa uwazi kwenye wasifu ili kuwawezesha waajiri kufanya maamuzi sahihi.

“Waajiri wanapenda sana kuona uzoefu wa muombaji katika nafasi husika, na aghalabu hii ndio inatoa nafasi kubwa ya kuitwa kwenye usaili,” anaeleza Titee.

Uwezo wa kujieleza nao muhimu

Muombaji kazi awe na uwezo wa kujieleza vizuri kuhusu kile alichoandika kwenye wasifu wake binafsi. Maswali atakayoulizwa kwenye usaili yanaweza kutoka kwenye wasifu wake aliowasilisha.

Titee anasema kuwa ni muhimu kwa muombaji kuwa na uelewa wa kina kuhusu jina na malengo ya taasisi anayotaka kujiunga nayo. Waajiri wanapenda kuona muombaji mwenye ufanisi na uelewa wa kweli kuhusu kampuni au shirika analotaka kujiunga nalo.

“Mfano, unaomba kazi katika Shirika la Islamic Help, lakini kwenye barua yako ya maombi unaandika ‘Islamic Help Foundation’. Hii inaweza kuwa dalili ya kutokuwa makini,” anasema Titee.

Ni vyema muombaji kuwa na uwezo wa kujieleza vizuri kuhusu kile alichoandika kwenye wasifu wake binafsi. Picha/ Fair screen.

Muombaji awe na uwezo wa kutetea kile kilichoandikwa kwenye wasifu wake, kwani maswali mengi yanaweza kutokea huko au uelewa wake wa jumla unaweza kusaidia na baadaye kuzingatiwa katika kupata ajira.

Kujiandaa vizuri ni hatua ya kwanza kuelekea kwenye mafanikio yako ya kazi. Usikose kufuatilia toleo la pili la chapisho hili litakalokufunza namna ya kuandaa wasifu.

Lishe inavyoweza kukabiliana na matatizo ya mgongo wazi na vichwa vikubwa

Hii ni pamoja na ulaji wa matunda na mboga mboga.
Nchini Tanzania takribani watoto 7,500 huzaliwa na matatizo ya mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa.

Dar es Salaam. Lishe bora imetajwa kuwa miongoni mwa kinga za magonjwa ya mgongo wazi na vichwa vikubwa yanayowapata watoto wachanga wenye umri kati ya 0 hadi miezi miwili.

Magonjwa hayo ambayo kitaalamu huitwa ‘Spinal bifida and Hydrocephalus’ mara nyingi hugundulika pale tu mtoto anapozaliwa huku wengine wakichukua muda zaidi.

Kituo cha Kudhibiti na Kukinga Magonjwa nchini Marekani (CDC) kimesema watoto wengi wanaozaliwa na mgongo wazi mara nyingi hupata ulemavu wa kichwa kikubwa kunakosababishwa na ubongo kujaa maji.

Picha hii inaonesha mgongo wazi, ugonjwa ambao mtoto anazaliwa huku uti wa mgongo ukiwa wazi (kidonda/uvimbe mgongoni) kutokana na pingili za mgongo kutokuziba vizuri.picha/StoryMd

“Hii inatokea kutokana na kifaa cha ubongo kutokufanya kazi ipasavyo katika kuchuja na kutoa majimaji kupitia njia za asili ndani ya ubongo na uti wa mgongo. Matokeo yake ni kwamba kuna maji mengi yanakusanyika ndani na kuzunguka ubongo,” imesema CDC.

Majimaji hayo ya ziada yanaweza kusababisha sehemu za ubongo zinazojulikana kama ventrikali kuwa kubwa kupita kiasi, na hivyo kusababisha kichwa kuvimba.

CDC imesema Miongoni mwa dalili za tatizo la kichwa kikubwa ni pamoja na kichwa cha mtoto kuwa kikubwa kuliko kawaida, macho kuelekea chini, utosi kuzidi kwa mtoto mchanga na mtoto kutapika sana na kuhisi kizunguzungu.

Kwa upande wa mgongo wazi kituo hicho kimezitaja dalili zake kuwa ni pamoja na mtoto kuwa na uvimbe ama kidondo katika uti wa mgongo, mtoto kuwa na baka, chale au nywele zisizo za kawaida katika eneo la uti wa mgongo.

Nchini Tanzania takribani watoto 7,500 huzaliwa na matatizo ya mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa huku watoto 1000 tu ndio wanaopatiwa matibabu kwa mwaka.

Takwimu hizo zimetolewa na Dk Hamisi Shabani kutoka katika Hospitali ya Taifa Muhimbili iliyopo jijini Dar es Salaam wakati akifanyiwa mahojiano kwenye kipindi cha televisheni kupitia Shirika la Utangazaji Tanzania (TBC) ambapo pia amewatoa hofu wazazi kwa kuwa tatizo hilo linatibika.

“Hili tatizo hasa la kichwa kikubwa linatibika na mtoto anarudi kuwa mtu mzima kabisa kama wanajamii wengine hili la mgongo wazi linategemea ule ulemavu umefikia kiwango gani lakini pia unatibika…

…Nisiwatishe Watanzania kwa sababu haya matibabu yanapatikana katika hospitali zetu,” ameeleza Dk Shabani ambaye pia ni daktari bingwa wa upasuaji wa magonjwa ya ubongo,uti wa mgongo pamoja na mgongo wazi.

Hata hivyo,daktari Hamisi amekiri kuwepo kwa kiwango kidogo cha elimu sahihi ya visababishi na tiba ya magonjwa hayo jambo linalopelekea kuwa na idadi kubwa ya watoto ambao hawajapatiwa matibabu.

Lishe bora suluhisho la kudumu

Wakati madaktari wakiendelea kuhamasisha tiba ya magonjwa hayo, wataalamu wa lishe wanasema lishe bora kwa mama mjamzito na wanawake wenye umri wa kuzaa ndiyo suluhisho la kudumu kwa matatizo ya mgongo wazi na vichwa vikubwa.

“Wanatakiwa waanze kutumia vile vidonge vya ‘Fefo’ mapema, vidonge hivi vina ‘combination’ (mchanganyiko) ya madini ya chuma na vitamini ya Foliki asidi ambayo inasaidia katika kupunguza matatizo ya watoto kuzaliwa na matatizo ya vichwa vikubwa na mgongo wazi, ”amesema Malimi Kitunda Mtaalamu wa lishe kutoka Taasisi ya Chakula na Lishe Tanzania (TFNC).

Mfano wa dawa ambazo wanawake wajawazito wanatakiwa kutumia kwa maelekezo ya wataalamu wa afya mara tu wanapokuwa wameanza kuhudhuria kliniki. Picha/Dk Mwanyika.

Malimi ameongeza kuwa pia ni vyema mtu kutumia vyakula ambayo vimeongezwa virutubishi vya madini ya foliki asidi kwa wingi kama vile mahindi na unga wa ngano ambao una ziada ya virutubisho.

“Kwa sasa hivi tunaongeza virutubishi vya foliki asidi kwenye mahindi na unga wa ngano kwa ajili ya kupambana na tatizo hilo la watoto kuzaliwa na tatizo la mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa,” amebainisha hilo Malimi.

Aidha, Malimi ameeleza kuwa kwa sasa virutubisho hivyo vinapatikana Tanzania na vimeanza kutumiwa na wazalishaji wakubwa wa unga wa mahindi na ngano.

Vyakula vyenye vitamini ya foliki asidi kwa wingi ni pamoja na maharage, kabichi, mahindi, maini, mihogo, viazi, maziwa na mayai.

Hata hivyo, matunda kama papai,parachichi,ndizi,machungwa, tikiti maji, nanasi, kakara, tufaa, zabibu na matunda mengine pia yapaswa kuzingatiwa kabla na wakati wote wa ujauzito.

Tumbaku yazitikisa kahawa, korosho mauzo nje ya nchi Tanzania

Thamani ya mauzo nje ya nchi yaongezeka takriban mara mbili ndani ya mwaka mmoja.

Dar es Salaam. Tumbaku ni moja ya bidhaa tatu asilia zinazoongoza kwa kuuzwa kwa wingi nje ya Tanzania na zilizoingiza fedha nyingi za kigeni licha ya kupigwa vita na wadau wa afya kuwa inahatarisha maisha ya watumiaji.

Kwa mujibu wa Ripoti ya Hali ya Uchumi Tanzania mwaka 2023 iliyotolewa na Wizara ya Fedha hivi karibuni, katika bidhaa za asilia zinazouzwa nje ya nchi tumbaku inachuana kwa mbali na kahawa na korosho.

Korosho, kahawa, chai na mkonge ni miongoni mwa mazao makubwa ya asilia ambayo huchangia kwa kiwango kikubwa fedha za kigeni nchini ila ukuaji wa uzalishaji wa tumbaku umezidi kuyapiga kikumbo mazao hayo.

“Mwaka 2023, thamani ya mauzo ya tumbaku nje ilikuwa Dola za Marekani milioni 340.4 (Sh828.2 bilioni) ikilinganishwa na Dola za Marekani milioni 178.5 (Sh411.5 bilioni) mwaka 2022, sawa na ongezeko la asilimia 90.7,” inasema ripoti hiyo iliyotolewa na Wizara ya Fedha.

Ripoti hiyo inaeleza kuwa mafanikio hayo yalitokana na kuongezeka kwa mauzo ya tumbaku kwa zaidi ya mara moja na nusu hadi kufikia tani 82,000 mwaka 2023 kutoka tani 49,300 mwaka 2022.

Uuzaji wa zao hilo nje ya nchi ulienda sanjari na kiwango cha uzalishaji wa tumbaku ulioongezeka takriban mara mbili ndani ya mwaka mmoja kutoka tani 70,699 mwaka 2022 hadi tani 122,859 mwaka jana.

Uzalishaji wa tumbaku umekuwa ukiongezeka mwaka hadi mwaka Tanzania jambo lililochochea ongezeko la kiwango cha zao hilo kuuzwa nje ya nchi. Picha: Akili Mnemba. Picha hii imetengenezwa na akili mnemba kwa ajili ya kuongeza muktadha kwenye makala hii tu na si kuonyesha uhalisia.

Bei yaibeba tumbaku

Wastani wa bei ya kuuza tumbaku uliongezeka kwa asilimia 14.5 katika soko la dunia na kufikia Dola za Marekani 4,150.8 (Sh11.1 milioni) kwa tani mwaka 2023 kutoka Dola za Marekani 3,624.1(Sh9.7 milioni) kwa tani mwaka 2022.

Ingawa kiasi cha wingi wa korosho kinachouzwa nje ya Tanzania ni zaidi ya mara mbili ya kiasi cha tumbaku na kahawa, thamani ya tumbaku kwenye soko la kimataifa inazidi kwa zaidi ya mara 1.5 ya thamani ya korosho na kahawa.

Kwa hesabu hizo, tumbaku inakuwa bidhaa asilia yenye thamani kubwa zaidi inayouzwa nje ya nchi. Bidhaa nyingine zisizoasilia zinazochangia zaidi fedha za kigeni ni dhahabu, utalii na bidhaa za viwandani.

Miaka ya hivi karibuni kumekuwa na hamasa kubwa ya kuongeza ufanisi katika uzalishaji wa tumbaku kwa kutumia mbinu za kisasa za kilimo na kuimarisha uchakataji wake ili kupunguza athari kwa mazingira.

Mfano, kampuni Mkwawa Tobacco Processing Limited (MTPL), imeendelea kufanya uwekezaji mkubwa katika usindikaji tumbaku, ikiongeza ajira na kuinua uchumi wa wananchi na wafanyabiashara.

Uwekezaji huo katika uzalishaji na usindikaji unaofanywa na wakulima na viwanda vya zao hilo, unafanya tumbaku kuwa ni miongoni mwa bidhaa asilia zinazochangia kiwango kikubwa kwenye pato la taifa.

Pamoja na uwekezaji huo kumekuwa na presha kubwa kutoka kwa wadau wa afya hasa wanaharakati wakiitaka Serikali kudhibiti vikali uzalishaji na utumiaji wa tumbaku unaochangia maradhi kwa binadamu ikiwemo matatizo ya mapafu.