Serikali kuzindua sera mpya ya elimu na mafunzo Januari 31

  • Mgeni rasmi anatarajiwa kuwa Rais Samia Suluhu Hassan.
  • Uzinduzi huo utachochea maboresho katika sekta ya elimu nchini.

Arusha. Serikali ya Tanzania imesema itazindua sera mpya ya elimu na mafunzo Januari 31,2025  katika ukumbi wa Mikutano wa Jakaya Mrisho Kikwete jijini Dodoma ili kuendelea kuimarisha sekta hiyo muhimu nchini.

Sera hiyo iliyopewa jina Sera ya Elimu ya Mwaka 2014 toleo la 2023 ni miongoni mwa maboresho makubwa yaliyowahi kufanyika katika sekta ya elimu nchini ikilenga utolewaji wa elimu inayoendana na mahitaji yaliyopo.

Waziri wa Elimu, Sayansi na Teknolojia Prof. Adolf Mkenda aliyekuwa akizungumza na wanahabari jijini Dar es Salaam leo Januari 10, 2025 amesema kuwa sera hiyo italeta mageuzi makubwa katika elimu huku utekelezaji wake ukitarajiwa kuchukua muda.

“Mageuzi yaliyopo kwenye sera ni makubwa sana ni mabadiliko yatakayogusa vizazi na vizazi, ukamilifu wa utekelezaji wake kuanzia elimu ya awali mpaka kidato cha sita utachukua muda,” amesema Prof Mkenda.

Kwa mujibu wa Mkenda uandaaji wa sera hiyo uliochukua miaka mitatu ulishirikisha makundi mbalimbali ikiwemo wanafunzi, walimu, wananchi na wadau wa sekta ya elimu ambao walitoa maoni yao kupitia njia zilizoanishwa na wizara hiyo.

Mpaka sasa tayari sera hiyo imeshaanza kutekelezwa kwa awamu mbalimbali ikileta mabadiliko katika mfumo wa elimu ya awali, amali, shule ya msingi na sekondari, ikiwa ni baada ya kusainiwa rasmi na Rais Samia Suluhu Hassan.

Aidha, Prof. Mkenda amesema kuwa sera hiyo imebeba majibu ya maswali ya Watanzania yanayohusu masuala mbalimbali ya muhimu ikiwemo matumizi ya lugha ya kiingereza shuleni.

“Tunasikia bado kuna watu wanatoa michango kuhusu mabadiliko ya elimu…yapo majibu karibia ya hoja zote katika sera na mitaala mipya kwa mfano mjadala mkubwa unaoendelea hapa nchini ni kuhusu lugha ya kiingereza, ukienda kwenye sera utaona suala la lugha ukienda kwenye mitaala utaona suala la lugha,” amesema Mkenda.

Mbali na suala hilo Mkenda amesema kuwa maswali mengine katika mada za akili mnemba, masomo ya sayansi, teknolojia na hesabu (Stem) pamoja na kumuandaa mwanafunzi kuwa na ujuzi unaohitajika kwenye dunia ya sasa yote yameainishwa katika sera na mitaala hiyo.

Katika hatua nyingine Mkenda amewataka wananchi kufuatilia matangazo ya moja kwa moja ya uzinduzi huo kupitia vyombo vya habari na wale watakaoweza kufika kujiandikisha mapema ili waweze kuwa sehemu ya uzinduzi huo.

Jinsi unavyoweza kupunguza maumivu ya ada Januari

  • Ni pamoja na kujiandaa mapema na kufungua akaunti za akiba kwa watoto. 

Arusha. ‘Mwezi dume’ ndivyo baadhi ya watu huuita mwezi Januari ambao kikawaida hukabiliwa na majukumu mengi ikiwemo ulipaji wa kodi za pango pamoja na ada kwa wanaosomesha.

Kwa wazazi na walezi mwezi wa watoto wanaosoma shule binafsi huu ndio wakati wa  ‘kukuna kichwa’ hususani tarehe za mwanzoni ambapo shule nyingi hufunguliwa ikiashiria kuanza kwa muhula mpya wa masomo.

Kiuhalisia ugumu wa mwezi Januari hutokana na kuwa umefuatana na mwezi wenye sherehe nyingi ambazo nazo huhitaji pesa kwa ajili ya vyakula, vinywaji, mavazi pamoja na zawadi.

Wakati huo huo katika baadhi ya maeneo huwa msimu wa kilimo mwezi huo, hivyo wakulima hulazimika kutoboa mifuko yao kwa ajili ya kukamilisha maandalizi ya msimu mpya wa kilimo.

Hata hivyo, Januari itaendelea kuwepo na majukumu yataendelea kuwepo na huenda yakaongezeka, kinachotakiwa si kulalamika bali kutafuta njia bora ya kutimiza majukumu hitajika bila kuacha maumivu kwa wahusika.

Nukta habari imezungumza na wazazi, walimu na washauri wa masuala ya kifedha ambao wameanisha sababu na mbinu za kupunguza maumivu ya ada kipindi cha mwanzo wa Mwaka.

Kufanya maandalizi mapema

Baraka Ndoto, baba wa watoto wawili anasema ni vyema mzazi kuanza maandalizi ya ada mapema na kwa wenye kipato chini wanaweza kuanza mapema zaidi huku wakipunguza matumizi yasiyo ya lazima wakati wa sikukuu za mwisho wa mwaka.

“Ukishajua unasomesha ni lazima ujipange, kwa wale wenye kipato cha chini unaweza kuanza mapema zaidi hata miezi sita kabla ya siku ya kulipa ada na ikitokea kuna sherehe pia unaweza kupangilia bajeti yake mapema,” amesema Baraka.

Shabani Omary Mwalimu wa Shule ya Sekondari  ya Kiislamu Arusha amesema kuwa kipindi hiki wao hupokea simu za mara kwa mara kutoka kwa wazazi ambao hawakujipanga kulipa ada mapema kuomba watoto wao waingie shule jambo ambalo linaleta usumbufu kwa walimu na wanafunzi,

Ametaja umuhimu wa ada kulipwa mapema kuwa ni pamoja na kuzoea mazingira kwa wale wanaoingia ngazi mpya ya elimu ikiwemo kidato cha kwanza.

“sisi tumefungua shule Januari 7, 2024  ili wanafunzi wapya na wale wa bweni wapate nafasi ya kuzoea mazingira na kujiandaa kisaikolojia kwa ajili ya muhula mpya wa masomo,” amesema Mwalimu Shabani.

Mbali na ada wazazi wanashauriwa kuanza maandalizi mengine mapema ikiwemo nguo za shule, viatu na madaftari.Picha|Lucy Samson.

Kuipa kipaumbele elimu ya mtoto

Lawrence Gimirey,  Mwalimu Mkuu Mstaafu kutoka Shule ya Msingi Ngarasero iliyopo jijini Arusha ameiambia Nukta habari kuwa miongoni mwa sababu za wazazi kutokulipa ada mapema ni kutoipa elimu ya mtoto kipaumbele.

Amesema mzazi mwenye akili anayefahamu umuhimu wa elimu ya mtoto wake ni lazima atajipanga mapema kuhakikisha mtoto anakuwepo darasani tangu siku ya kwanza masomo yanapoanza.

“Mazazi ni lazima ujue kuwa  unasomesha watoto wangapi, nani yupo shule gani, ada yake ni shilingi ngapi na utailipaje kabla ya wakati kufika kinyume na hapo utakuwa huthamini wala kuipa kipaumbele elimu,” amesema Gimirey.

Kufungua akaunti za akiba kwa watoto

Mshauri wa masuala ya fedha CPA(T) Fadhili Agustino ameshauri wazazi kufungua akaunti za akiba kwa ajili ya masomo ya watoto ili kukabiliana ukata kipindi cha Januari.

“Ukifungua hizi akaunti itakusaidia pale ambapo utakwama unaweza kuchukua kidogo na kulipia ada na hii inasaidia sana kupunguza mawazo kwa wazazin kipindi hiki,” amesema Agustino.

Mshauri huyo ametolea mfano akaunti ya NMB mtoto akaunti unayoweza kumfungulia mtoto tangu akiwa na siku moja mpaka akiwa na miaka 17.

Kulipa ada kwa awamu

Baadhi ya shule huruhusu kulipa ada za watoto wao kwa awamu jambo linalopunguza maumivu kwa wazazi au walezi katika mwanzo mpya wa mwaka.

Mathalan katika shule ya Arusha Boys, mwalimu Shabani anasema wanapokea malipo kwa awamu nne ili kuwawezesha wazazi kumudu gharama hizo za elimu kwa watoto wao.

Mambo matatu ya kuzingatia unapotafuta kazi

  • Ni pamoja na kuandaa wasifu binafsi na barua ya maombi kwa ufanisi. 

Dar es Salaam. Ni ndoto ya kila mhitimu wa chuo kupata kazi ya kufanya anapomaliza masomo yake. Kazi inaweza kuwa ya kuajiriwa au kujiajiri katika shughuli mbalimbali za kibiashara.

Ndoto hizo hutimia kwa nyakati tofauti. Kwa wengine hupata kazi mapema na wengine husota mtaani wakitembeza bahasha na kutuma maombi kila nafasi zinapotangwa mtandaoni. 

Kama wewe ni mmoja wa watu hao, yapo mambo muhimu unayotakiwa kuzingatia wakati unasaka ajira ya ndoto yako ikiwemo kuandaa wasifu na barua ya maombi ya kazi inayojitosheleza. 

Mwanzilishi wa Jukwaa la Niajiri, Lilian Madeje anasema kuwa ni muhimu mtu anayetafuta kazi kuandika vizuri wasifu wake, ambao unaelezea taarifa zake kwa usahihi.

“Kwenye ‘CV’ (wasifu) kwa ujumla, lazima mtu ahakikishe amefanya uhuishaji (updating). Aweze kuainisha kwa uwazi elimu yake, namba za simu ziko sawa, na kuepuka makosa ya kisarufi ili anayepokea kwa upande wa pili asitumie muda mrefu kumuelewa muombaji anafanya nini,” anasema Madeje.

Wasifu binafsi ni muhimu uwe fupi, wenye mpangilio mzuri, na usio na makosa ya kisarufi. Picha/ Eastern Suburbs Mums.

Madeje anasema hakikisha barua ya kuomba kazi (Application/cover letter) au barua pepe iwe inajielezea vizuri, na ionyeshe ujuzi ulionao na jambo gani anaweza kufanya kwa nafasi husika.

“Kwenye ‘cover letter’ kuna wengine wanatuma bila ya ‘heading’ (kichwa), wengine unakuta hata ile ‘CV’ (wasifu) mtu hajaifanyia ‘labeling’ vizuri,” anasema Madeje. “Mtu inabidi awe na email (barua pepe) ya kujitambulisha vizuri, ni nani ambaye unamtafuta na kama hauna mtu angalau ujielezee kidogo, mimi ni fulani, nimeona tangazo kwenye gazeti au mtandaoni.”

Aidha, Madeje amebainisha kuwa ni vyema muombaji akajiwekea malengo ya kuomba kazi ili kujiongezea wigo wa kupata kazi. 

“Tunaelewa fika kwamba kazi hazitoshi kwa watu wanaotoka vyuoni, lakini pia mtu inabidi ufanye ‘research’ (utafiti) yako. Umetoka chuo, unaenda kufanya ‘application’ (maombi) wapi? Unajipa ‘target’ (malengo) zako, labda kwa kipindi kila wiki unataka kufanya ‘application’ kiasi X ili uweze kuongeza wigo wako,” anasema Madeje.

Niajiri ni jukwaa la kiteknolojia la maendeleo ya nguvukazi linaloimarisha ujuzi wa vipaji vya ngazi ya mwanzoni na kuwapa mwonekano kwa waajiri, huku pia likiwa na zana inayowawezesha waajiri kufikia vipaji bora sokoni.

Afisa Mwajiri kutoka Shirika la Islamic Help, Zubery Titee anasema kuwa CV na barua ya maombi ya kazi zinatakiwa kuonyesha ufanisi wa maombi na kuwa na muundo mzuri wa kitaalamu. 

Titee anasema wasifu huu unapaswa kujumuisha ujuzi, elimu, na uzoefu unaohusiana na nafasi ya kazi anayotafuta, na usitumie maneno mengi yasiyohitajika.

Kulingana na tovuti ya The Balance Careers , wasifu (CV) ni nyaraka ndefu inayojumuisha historia ya kitaalamu ya mtu, ikiwa ni pamoja na elimu, uzoefu wa kazi, utafiti, machapisho na mafanikio mengine. 

Wasifu pia hutumika kwa madhumuni ya kitaalamu, kama vile maombi ya kazi au nafasi za utafiti katika vyuo vikuu.

Kwa upande mwingine, ‘resume’ ni taarifa fupi inayojumuisha taarifa muhimu kuhusu ujuzi, uzoefu wa kazi, na elimu. Lengo la ‘resume’ ni kutoa muhtasari wa haraka wa sifa za muombaji.

Ikiwa unabadilisha taaluma yako, unaanza katika nchi mpya, au umekuwa nje ya ajira kwa muda, wasifu wako unaweza kukusaidia kupata kazi yako ijayo kwa kuufanya kwa njia sahihi. Picha / Fiverr.

“Ni muhimu kuandaa ‘CV’ (wasifu) yenye kuvutia ambayo itaonyesha ‘profile’ yake, elimu, kozi mbalimbali, semina alizopata kushiriki pamoja na uzoefu katika kufanya kazi au kujitolea katika kazi,” anasema Titee.

Pia, uzoefu wa kazi unapaswa kuonyeshwa kwa uwazi kwenye wasifu ili kuwawezesha waajiri kufanya maamuzi sahihi.

“Waajiri wanapenda sana kuona uzoefu wa muombaji katika nafasi husika, na aghalabu hii ndio inatoa nafasi kubwa ya kuitwa kwenye usaili,” anaeleza Titee.

Uwezo wa kujieleza nao muhimu

Muombaji kazi awe na uwezo wa kujieleza vizuri kuhusu kile alichoandika kwenye wasifu wake binafsi. Maswali atakayoulizwa kwenye usaili yanaweza kutoka kwenye wasifu wake aliowasilisha. 

Titee anasema kuwa ni muhimu kwa muombaji kuwa na uelewa wa kina kuhusu jina na malengo ya taasisi anayotaka kujiunga nayo. Waajiri wanapenda kuona muombaji mwenye ufanisi na uelewa wa kweli kuhusu kampuni au shirika analotaka kujiunga nalo.

“Mfano, unaomba kazi katika Shirika la Islamic Help, lakini kwenye barua yako ya maombi unaandika ‘Islamic Help Foundation’. Hii inaweza kuwa dalili ya kutokuwa makini,” anasema Titee.

Ni vyema muombaji kuwa na uwezo wa kujieleza vizuri kuhusu kile alichoandika kwenye wasifu wake binafsi. Picha/ Fair screen.

Muombaji awe na uwezo wa kutetea kile kilichoandikwa kwenye wasifu wake, kwani maswali mengi yanaweza kutokea huko au uelewa wake wa jumla unaweza kusaidia na baadaye kuzingatiwa katika kupata ajira.

Kujiandaa vizuri ni hatua ya kwanza kuelekea kwenye mafanikio yako ya kazi. Usikose kufuatilia toleo la pili la chapisho hili litakalokufunza namna ya kuandaa wasifu.

Njia za kuiokoa Tanzania na janga la kufeli hesabu, sayansi

  • Lugha ya kujifunzia na mtindo wa uulizaji maswali vyatajwa ni miongoni mwa sababu zinazofelisha wengi.
  • Wadau wa elimu washauri Serikali kuongeza walimu na kuchunguza  ubora wa walimu wa sayansi waliopo
  • Wazazi watakiwa kuwasaidia watoto wao kufaulu masomo ya sayansi

Dar es Salaam. Kwa mara nyingine wanafunzi waliofanya mtihani wa Upimaji wa Kitaifa wa Kidato cha Pili (FTNA) mwaka 2022 wameingia kwenye historia ya watoto waliowahi kufanya vibaya zaidi kwenye masomo ya sayansi na hesabu Tanzania.

Katika matokeo yaliyotangazwa na Baraza la Taifa la Mitihani (Necta), kiwango cha ufaulu wa watoto hao siyo tu kuwa kimeshuka bali zaidi ya watahiniwa wanane kati ya 10 waliofanya mtihani huo Oktoba 2022 wamefeli Hisabati ama Basic Mathematics kwa kimombo dadi ambayo ni karibu sawa na wanafunzi waliofeli somo la Fizikia.   

Ufaulu wa jumla umeporomoka kutoka asilimia 92 mwaka 2021 mpaka asilimia 85 mwaka 2022 huku ufaulu wa masomo ya sayansi ukiwa chini zaidi ya wastani wa masomo yote. Miaka ya nyuma ufaulu ulikuwa na mwenendo wa kupanda mwaka hadi mwaka. 

Hali pia si shwari kwenye Kemia baada ya wanafunzi takriban saba kati ya 10 au asilimia 66 wakifeli somo la Kemia. Katika somo la Baiolojia nusu ya wanafunzi yaani asilimia 53 ya waliofanya mtihani nao walifeli somo la Baiolojia ambalo ni muhimu katika kufahamu bailojia ya binadamu, wanyama na mimea.

Sayansi, hesabu tatizo sugu

Hii si mara ya kwanza kwa wanafunzi wa shule za msingi na sekondari kufeli vibaya katika masomo ya hesabu na sayansi jambo linalotishia maendeleo ya Tanzania kupitia sayansi na teknolojia. 

Baadhi ya wadau wa elimu nchini Tanzania wameiambia Nukta Habari kuwa miongoni mwa sababu za kushuka ufaulu ni pamoja na ugumu wa lugha ya kujifunzia sekondari ambayo ni Kingereza. 

Mdau wa elimu Mwalimu Richard Mabala amesema kuwa lugha ya kujifunzia pamoja na namna maswali yalivyoulizwa ni miongoni mwa sababu iliyosababisha wanafunzi hao kufeli.

“Wanafunzi hawa hata matokeo yao ya darasa la saba yalionesha ufaulu katika somo la Kiingereza umeshuka sasa sekondari wameenda kukutana na masomo magumu zaidi katika lugha ambayo hawaijui vema lazima wafeli tu, “ amesema Mabala ambaye ni Mwenyekiti wa Bodi ya Shirika lisilo la kiserikali la HakiElimu. 

Baadhi ya walimu wanaeleza kuwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa uulizaji maswali huenda ni miongoni mwa sababu zilizofanya wanafunzi hao wa kidato cha pili kufeli vibaya sayansi na hesabu. 

Mwalimu wa shule za Agha Khan jijini Dar es salaam Veronica Sarungi ameiambia Nukta Habari kuwa baada ya mtihani huo wa kidato cha pili alizungumza na wanafunzi na kumweleza kuwa mfumo waliokutana nao si ule waliokuwa wamewafundisha watoto hao. 

Lugha ni tatizo? 

“Maswali ni yale yale lakini yalikuwa katika mfumo wa mafumbo zaidi sasa mwanafunzi kwanza haifahamu vizuri hiyo lugha, halafu unamletea mfumo mgumu zaidi bila shaka hawezi kufaulu,” anasema Veronica na kubainisha kuwa mtihani wa mwaka jana una utofauti mkubwa na ile ya mwaka 2021 na 2020.

Wakati wadau hao wa elimu wakieleza hayo, Ripoti ya Uchambuzi wa Matokeo ya Shule ya Msingi ya mwaka 2020 iliyotolewa na Necta inaonesha somo la Kiingereza lilikuwa na ufaulu wa chini zaidi kuliko masomo yote likiwa na wastani wa asilimia 57. 

Hii inamaanisha kwamba ni takriban wanafunzi sita tu kati ya 10 ambao ndio wamefanya mtihani wa kidato cha pili mwaka 2022, walifaulu mtihani wa Kiingereza mwaka 2020 katika matokeo ya darasa la saba.


Zinazohusiana


Mbinu zitakazosaidia kuongeza ufaulu wa sayansi, hesabu

Baadhi ya wadau wa elimu wanaeleza kuwa mwarobaini wa tatizo hilo ni pamoja na Serikali kuongeza miundombinu rafiki kwa ajili ya wanafunzi kuelewa masomo ya sayansi na hesabu na kutazama upya lugha ya kufundishia ambayo mwanafunzi ataelewa.

“Ni wakati wa Serikali kuharakisha ukamilishaji wa sera ya lugha ya kujifunzia ili wanafunzi wasome kwa lugha wanayoielewa. Lugha inayotumika sana ni Kiswahili kwa kuwa hata nje ya masomo ndio hutumika zaidi katika nyanja zote za mwanafunzi huyu,” anasema Mabala ambaye ni mwandishi wa vitabu mbalimbali vikiwemo vinavyotumika shuleni. 

Mabala anaeleza kuwa Serikali inatakiwa kuongeza vitabu vya kiada na ziada vya masomo hayo ya sayansi na hisabati ili watoto wapate wasaa mzuri wa kujisomea na kufanya mazoezi. 

Ongeza walimu wenye ubora

Mbali na lugha ya kujifunzia, wataalamu wengine wanaeleza kuwa tatizo hilo litatuliwa iwapo Serikali itawekeza vilivyo katika kuongeza walimu wenye ubora katika masomo ya sayansi na hesabu. 

Mhadhiri wa Uhandisi wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam (UDSM) Aviti Mushi anasema licha ya kwamba idadi ya walimu wa masomo ya sayansi kuwa si ya kuridhisha bado baadhi yao uwezo wao si wa kuaminika.

“Serikali inapaswa kuongeza idadi ya walimu wa masomo ya sayansi na hesabu lakini lazima kuwe na namna ya kupima ubora wa walimu hawa kabla hawajakabidhiwa jukumu la kufundisha…huenda hata sasa katika walimu kumi wawili au mmoja hawana ubora unaotakiwa, “ anasema Dk Mushi ambaye pia huandika vitabu vya kufundishia shuleni vikiwemo vya fizikia.

Suluhu ya masuala ya shuleni pekee huenda isimalize tatizo. Mwalimu Veronica anashauri kuwa wazazi wanatakiwa kuwa chachu ya kuwahimiza watoto kusoma vema masomo ya sayansi na hisabati badala ya kuwaacha wakate tamaa. 

Wazazi msiwakatishe tamaa watoto

Sarungi amewashauri wazazi kuwa nguzo muhimu katika kuwatia moyo wanafunzi na kuwawezesha kwa vifaa na vitabu pale inapobidi na sio kuwapa kauli zinazowafanya wayachukie masomo ya sayansi na hesabu au kuyaona magumu zaidi.

“Mzazi anamwambia mtoto, umefeli hesabu usijari hata mimi nilifeli, mtoto anaona kumbe ni sawa tu kufeli. Hilo jambo sio sawa. Mzazi anatakiwa kumtia moyo kuwa leo umefeli kesho utafaulu ila ongeza bidii, hivyo ndivyo inavyotakiwa,” amesema Sarungi.


Tangazo:


Enable Notifications OK No thanks