• Ni pamoja na vyakula vya baharini ikiwemo samaki.
• Vingine ni mayai na mboga mboga.

---

Arusha. Lishe ni sehemu muhimu ya maisha ya mtoto hususani katika miaka miwili ya mwanzo tangu anapozaliwa ikimsaidia kuimarisha afya ya mwili na akili.

Kwa kawaida lishe hiyo huanza kutolewa mara tu mtoto anapozaliwa kupitia maziwa ya mama au maziwa ya kopo kwa watoto wanaoshindwa kupata maziwa ya mama kisha baada ya miezi sita huanzishiwa vyakula vya ziada.

Shirika la Afya Duniani (WHO) linabainsha kuwa lishe bora ndani ya kipindi hicho hupunguza vifo, hatari ya kupata magonjwa ikiwemo sugu na kuchangia ukuaji na maendeleo bora kwa ujumla.

Pamoja na umuhimu huo, tovuti ya National Institute of Medicine (NIC)  ya nchini Marekani inabainisha kuwa lishe pia ina uwezo mkubwa wa kuimarisha afya ubongo kwa mtoto.

“Baadhi ya virutubishi vina matokeo makubwa katika ukuaji wa ubongo, ikiwa ni pamoja na protini, mafuta, chuma, zinki, ayodi, na vitamini B12…

…Matokeo ya virutubishi hivyo ni makubwa zaidi wakati wa ujauzito na kipindi cha mwanzo baada ya mtoto kuzaliwa kutokana na  mahitaji makubwa ya kimetaboliki ya ubongo katika kipindi hicho, imesema tovuti hiyo.

Tovuti hiyo inafafanua zaidi kuwa upungufu wa lishe katika miaka miwili ya mwanzoni inaweza kuathiri utendaji wa ubongo kwa maisha yote suala linaloweza kuwa gharama kubwa katika maisha ya baadae kwa mtu binafsi au jamii.

Kutokana na umuhimu huo, nukta habari imezungumza na wataalamu wa lishe ambao wameanisha vyakula vitano vinavyosaidia kuimarisha ubongo wa mtoto.

Vyakula vya baharini au ziwani hutolewa kulingana na umri,mtoto wa miezi sita anaweza kusagiwa pamoja na vyakula vingine huku wa mwaka mmoja na kuendelea akitakiwa kukatiwa vipande vidogo vidogo visivo na mfupa wala miba. Picha/SunBasket.

Vyakula vya ziwani, baharini

Baadhi ya vyakula vinavyopatikana baharini au ziwani vina wingi wa madini ya chuma, Omega 3, 6 na 9  ambayo inasaidia kuimarisha ubongo wa mtoto ikiwa atapewa katika kipindi cha miaka miwili ya mwanzoni.

Vyakula hiyo ni pamoja na aina zote za samaki zinazopatikana ziwani na baharini ikiwemo sato, sangara, migebuka, kibua, kolekole na mkunga. 

Upendo Majengo, Afisa Lishe kutoka Jiji la Tanga anasema mafuta yanayozalishwa na samaki hao huchochea ukuaji wa seli za ubongo.

“Samaki wana mafuta yenye omega 3 kwa wingi hivyo husaidia sana kwenye ukuaji wa ubongo wa mtoto, amesema Majengo.

Mayai

Mayai ni miongoni mwa vyakula vilivyopo katika kundi la protini ambalo likitumiwa vyema linaweza kuimarisha ukuaji wa ubongo kwa mtoto.

Majengo anasema mayai yanasaidia kukuza mfumo wa neva, seli na ukuaji wa misuli kupitia viambata lishe mbali mbali ikiwemo ‘colagen’

Watalamu wa afya wanashauri matumizi ya mayai ya kienyeji zaidi kuliko ya kisasa.Picha/Adobe stock.

“Mayai yana collagen nyingi ambayo ni muhimu katika kutengeneza brain cells (seli za ubongo) pia mayai yana ‘colestral’ ambayo pia inasaidi ahata vitu vingine ikiwemo moyo,” ameongeza Majengo.

Vyakula vya mizizi

Vyakula hivi ni pamoja na viazi vitamu, mihogo, viazi vikuu, viazi vitamu, muhogo, magimbi, viazi mviringo na ndizi za kupika.

Daktari wa masuala ya lishe, kutoka Kliniki ya tiba asili ya Conwell Naturopathic iliyopo jijini Dar es Salaam, Dk Elizabeth Lema ameniambia nukta habari kuwa vyakula hivi vina nyuzi nyuzi zinazosaidia mfumo wa mmengenyo wa chakula ambao Dk Elizabeth anasema unahusika moja kwa moja na mfumo mzima wa ubongo.

“Mfumo wa mmeng’enyo wa chakula wa mtoto usipokuwa vizuri akili yake haifanyi kazi vizuri kwa sababu tumbo ni kama aina nyingine ya mfumo wa ubongo,” ameongeza Dk Lema.

Mtoto anaweza kupewa aina mbalimbali za vyakula vya mizizi kwa kadri ya mahitaji.Picha/Havest Kitchen.

Karanga na mbegu

Baadhi ya mbegu ikiwemo karanga, almondi, mbegu za chia, zina wingi wa virutubisho muhimu ikiwemo omega 3, vitamini E, protini, na zinki ambazo ni muhimu kwa ajili ya ukuaji wa ubongo wa mtoto.

Hakikisha zimekaangwa au zimetengenezwa kuwa siagi ili kuepuka hatari ya mzio au magonjwa ya tumbo.

Mboga mboga na matunda

Kundi hili linasifika kwa uwezo wake mkubwa wa kuzalisha vitamini C inayohitajika mwilini kuimarisha ubongo wa mtoto pamoja na kazi nyingine muhimu kama kuimarisha mfumo wa moyo na mishipa kwa mujibu wa  tovuti ya NIH.

Mbali na vitamini hivyo mboga mboga kama maboga na mboga za majani hulinda mwili dhidi ya maradhi pamoja na kusaidia mwili kufanya kazi zake vizuri.