• Hii ni pamoja na ulaji wa matunda na mboga mboga.
• Nchini Tanzania takribani watoto 7,500 huzaliwa na matatizo ya mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa.

---

Dar es Salaam. Lishe bora imetajwa kuwa miongoni mwa kinga za magonjwa ya mgongo wazi na vichwa vikubwa yanayowapata watoto wachanga wenye umri kati ya 0 hadi miezi miwili.

Magonjwa hayo ambayo kitaalamu huitwa ‘Spinal bifida and Hydrocephalus’ mara nyingi hugundulika pale tu mtoto anapozaliwa huku wengine wakichukua muda zaidi.

Kituo cha Kudhibiti na Kukinga Magonjwa nchini Marekani  (CDC) kimesema  watoto wengi wanaozaliwa na mgongo wazi mara nyingi hupata ulemavu wa kichwa kikubwa kunakosababishwa na ubongo kujaa maji.

Picha hii inaonesha mgongo wazi, ugonjwa ambao mtoto anazaliwa huku uti wa mgongo ukiwa wazi (kidonda/uvimbe mgongoni) kutokana na pingili za mgongo kutokuziba vizuri.picha/StoryMd

“Hii inatokea kutokana na kifaa cha ubongo kutokufanya kazi ipasavyo katika kuchuja na kutoa majimaji kupitia njia za asili ndani ya ubongo na uti wa mgongo. Matokeo yake ni kwamba kuna maji mengi yanakusanyika ndani na kuzunguka ubongo,” imesema CDC.

Majimaji hayo ya ziada yanaweza kusababisha sehemu za ubongo zinazojulikana kama ventrikali kuwa kubwa kupita kiasi, na hivyo kusababisha kichwa kuvimba. 

CDC imesema Miongoni mwa dalili za tatizo la kichwa kikubwa ni pamoja na kichwa cha mtoto kuwa kikubwa kuliko kawaida, macho kuelekea chini, utosi kuzidi kwa mtoto mchanga na mtoto kutapika sana na kuhisi kizunguzungu.

Kwa upande wa mgongo wazi kituo hicho kimezitaja dalili zake kuwa ni pamoja na mtoto kuwa na uvimbe ama kidondo katika uti wa mgongo, mtoto kuwa na baka, chale au nywele zisizo za kawaida katika eneo la uti wa mgongo.

Nchini Tanzania takribani watoto 7,500 huzaliwa na matatizo ya mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa huku watoto 1000 tu ndio wanaopatiwa matibabu kwa mwaka.

Takwimu hizo zimetolewa na Dk Hamisi Shabani kutoka katika Hospitali ya Taifa Muhimbili iliyopo jijini Dar es Salaam wakati akifanyiwa mahojiano kwenye kipindi cha televisheni kupitia Shirika la Utangazaji Tanzania (TBC) ambapo pia amewatoa hofu wazazi kwa kuwa tatizo hilo linatibika.

“Hili tatizo hasa la kichwa kikubwa linatibika na mtoto anarudi kuwa mtu mzima kabisa kama wanajamii wengine hili la mgongo wazi linategemea ule ulemavu umefikia kiwango gani lakini pia unatibika…

…Nisiwatishe Watanzania kwa sababu haya matibabu yanapatikana katika hospitali zetu,” ameeleza Dk Shabani ambaye pia ni daktari bingwa wa upasuaji wa magonjwa ya ubongo,uti wa mgongo pamoja na mgongo wazi.

Hata hivyo,daktari Hamisi amekiri kuwepo kwa kiwango kidogo cha elimu sahihi ya visababishi na tiba ya magonjwa hayo jambo linalopelekea kuwa na idadi kubwa ya watoto ambao hawajapatiwa matibabu.

Lishe bora suluhisho la kudumu

Wakati madaktari wakiendelea kuhamasisha tiba ya magonjwa hayo, wataalamu wa lishe wanasema lishe bora kwa mama mjamzito na wanawake wenye umri wa kuzaa ndiyo suluhisho la kudumu kwa matatizo ya mgongo wazi na vichwa vikubwa.

“Wanatakiwa waanze kutumia vile vidonge vya ‘Fefo’ mapema, vidonge hivi vina ‘combination’ (mchanganyiko) ya madini ya chuma na vitamini ya Foliki asidi ambayo inasaidia katika kupunguza matatizo ya watoto kuzaliwa na matatizo ya vichwa vikubwa na mgongo wazi, ”amesema Malimi Kitunda Mtaalamu wa lishe kutoka Taasisi ya Chakula na Lishe Tanzania (TFNC).

Mfano wa dawa ambazo wanawake wajawazito wanatakiwa kutumia kwa maelekezo ya wataalamu wa afya mara tu wanapokuwa wameanza kuhudhuria kliniki. Picha/Dk Mwanyika.

Malimi ameongeza kuwa pia ni vyema mtu kutumia vyakula ambayo vimeongezwa virutubishi vya madini ya foliki asidi kwa wingi kama vile mahindi na unga wa ngano ambao una ziada ya virutubisho.

“Kwa sasa hivi tunaongeza virutubishi vya foliki asidi kwenye mahindi na unga wa ngano kwa ajili ya kupambana na tatizo hilo la watoto kuzaliwa na tatizo la mgongo wazi pamoja na vichwa vikubwa,” amebainisha hilo Malimi.

Aidha, Malimi ameeleza kuwa kwa sasa virutubisho hivyo vinapatikana Tanzania na vimeanza kutumiwa na wazalishaji wakubwa wa unga wa mahindi na ngano.

Vyakula vyenye vitamini ya foliki asidi kwa wingi ni pamoja na  maharage, kabichi, mahindi, maini, mihogo, viazi, maziwa na mayai.

Hata hivyo, matunda kama papai,parachichi,ndizi,machungwa, tikiti maji, nanasi, kakara, tufaa, zabibu na matunda mengine pia yapaswa kuzingatiwa kabla na wakati wote wa ujauzito.